Charleroi | ||
---|---|---|
Eerste tram: 1904 | ||
Spoorbreedte: 1.000 mm | ||
Bovenleidingsspanning: 600 VDC | ||
Aantal lijnen: 4 | ||
Netlengte: 25 km | ||
Een BN LRV tram op het eindpunt Sud | ||
Een BN LRV tram op het eindpunt Anderlues |
De Métro Léger de Charleroi (letterlijk: Lichte Metro van Charleroi) of MLC is een premetro-systeem in de Belgische agglomeratie Charleroi. Het systeem is vooral bekend als een grand travail inutile omdat een groot deel van het systeem wel gebouwd, maar nooit in gebruik genomen is.
- Zie ook: Tramlijnen
Geschiedenis[]
Tramnet TEPCE eind jaren vijftig (zwarte lijnen) |
De tramgeschiedenis in Charleroi begon met de aanleg van een paardentram in 1882 op normaalspoor door de CFB (SA des CF Vicinaux Belges). De CFB breidde snel uit met verlengingen en voorstadslijnen met stoomtractie. Op 3 juni 1887 opende de buurtspoorwegen de hun eerste metersporige lijn tussen Lodelinsart en Marcinelle. Toen de buurtspoorwegen vier van hun stadsroutes electrificeerden, besloot de lokale overheid het lokale CFB tramnet te herstructureren. Deze werd omgespoord naar meterspoor, geëlectrificeerd en uitgebreid. Dit lokaal tramnet werd geëxploiteerd door de TEPCE (SA des Tramways Electriques du Pays de Charleroi et Extentions). In de jaren '30 waren er negen tramroutes en 27 lijnkilometers. Vanaf 1932 begon de TEPC een busnet op te bouwen.
Beide tramnetten waren metersporig, maar toch waren ze bijna volledig gescheiden. Alleen de STIC lijn 4 en de NMVB lijn 56 hadden een gemeenschappelijk traject naar Châtelet. Het tramnet van de buurtspoorwegen reed meer aan de westkant van Charleroi, terwijl de TEPC meer naar het oosten gericht was. De TEPC had wel met lijn 7 naar Fleurus een lijn die ver buiten de stad reed. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, in 1944 en 1945, werden 25 moderne tweeassige trams met metalen koetswerk voor het TEPC stadstramnet aangeschaft. Daarmee had Charleroi na de Tweede Wereldoorlog een vrij modern wagenpark, zeker in vergelijking met Gent of Antwerpen, waar nog 40 à 50 jaar oude trams met houten opbouw dienst deden.
Toch werd het TEPC tramnet tussen 1958 en 1974 geleidelijk afgebouwd. De streeklijnen en stadslijnen van de buurtspoorwegen bleven echter veel langer in dienst. De ringlijnen 85,86,65 en 66 die binnen Charleroi reden, werden pas in 1982 opgeheven. Daarna volgden de streeklijnen. Uiteindelijk bleef alleen de lijn naar Anderlues over.
De TEPC kreeg in 1962 een nieuwe organisatievorm en naam: de STIC (Société des Transports Intercommunaux de Charleroi). Samen met de buurtspoorwegen werd het premetroproject ontwikkeld en gebouwd. Het was oorspronkelijk de bedoeling dat de STIC opnieuw met trams ging rijden naast de regionale buurtspoorweglijnen. Met de reorganisatie van het OV in 1991 werden beide organisaties echter samengevoegd in de TEC.
Op 21 juni 1976 werd het eerste deel van het premetroproject opgeleverd: viaduct Sud · Villette. In 1983 werd de oude keerlus in Eden vervangen door een ondergrondse keerlus in het premetrostation Beaux Arts. Vanaf dat moment reden er geen trams meer in de straten van de binnenstad. Sommige delen van het oude buurtspoorwegnet werden in het nieuwe net geïntegreerd.
Bestaande Infrastructuur[]
Centrale Ring[]
Lengte: 4,3 km – Stations: 8/9
Halte Tirou op de ringlijn, met een tram op lijn M2 in tegenwijzerzin. Deze tram is met folie beplakt om het nieuwe lijnenschema duidelijk te maken |
Alle 8 lijnen zouden in de oorspronkelijke plannen van de centrale ring aftakken, maar slechts een deel van de oorspronkelijke plannen is verwezenlijkt. De centrale ring is pas tussen 2009 en 2012 helemaal afgebouwd. Het deel tussen station Sud en Parc is toen als trambaan gebouwd, terwijl dit oorspronkelijk deels onder de grond en deels over een viaduct gepland was. Tot 2012 was maar 3/4 van de centrale ring in exploitatie en eindigden de lijnen in Parc of Sud. Tegenwoordig rijden alle lijnen de volledige centrale ring. Daarbij rijden lijn M1 en lijn M4 tegen de klok in en lijn M2 en lijn M3 met de klok mee.
Stations:
Naam | Type | Staat | Locatie | Oorspronkelijk gepland | Bouwdatum | Openingsdatum | Opmerkingen |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Sud | metro | in exploitatie | vrije baan | Ja | ? | 21 juni 1976 | |
Villette | metro | in exploitatie | viaduct | Ja | ? | 21 juni 1976 | |
Ouest | metro | in exploitatie | ondergronds | Ja | ? | 30 juni 1980 | |
Beaux Arts | metro | in exploitatie | ondergronds | Ja | ? | 24 mei 1983 | Direct na het station richting Ouest / Piges: viaduct. |
Waterloo | metro | in exploitatie | ondergronds | Ja | ? | 28 augustus 1992 | In de oorspronkelijke plannen Nord genoemd |
Janson | metro | in exploitatie | ondergronds | Ja | ? | 30 augustus 1996 | |
Parc | metro | in exploitatie | ondergronds | Ja | ? | 30 augustus 1996 | |
Tirou | metro | verlaten | ondergronds | Ja | - | - | Na Parc gaat de tunnel nog 200m verder. Tegenwoordig is dit tunneleinde opengelegd voor de verbinding naar Sud. Na Tirou was een viaduct over de Samber en aansluiting op station Sud gepland. Uiteindelijk is halte Tirou gerealiseerd op straatniveau. |
Tirou | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Nee | - | 27 februari 2012 | Tussen Parc en Tirou komt de baan door middel van een open helling bovengronds en gaat op straatniveau verder naar Sud. |
Oorspronkelijk gepland: Na metrostation Tirou aansluiting op metrostation Sud via een viaduct over de Samber. Er is uiteindelijk gekozen voor een andere verbinding naar station Sud via een brug over de Samber en een traject op straatniveau in plaats van een viaduct. |
Fontaine-l'Evêque[]
LRV als Tram op het eindpunt van de tramlijn naar Anderlues |
Lengte: 9,2 km – Stations: 11
Vanaf station Beaux Arts, waar de lijn van de Centrale Ring aftakt, tot aan Pétria wordt de lijn als metro geëxploiteerd. Vanaf Station Pétria in Fontaine-l'Evêque tot in Anderlues wordt de lijn als tramlijn geëxploiteerd. Petria was echter gepland als eindstation. In Anderlues bevindt zich een remise, vandaar dat men dit laatste stuk tramlijn zal blijven handhaven. Lijn M1 en lijn M2 maken gebruik van dit traject.
Stations:
Naam | Type | Staat | Locatie | Oorspronkelijk gepland | Bouwdatum | Openingsdatum | Opmerkingen |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Aansluiting op de Centrale Ring bij het viaduct na Beaux Arts. | |||||||
Piges | metro | in exploitatie | viaduct | Ja | ? | 30 juni 1980 | Vrijwel direct na het station: tunnel onder "Les Piges", een kunstmatige steengruisheuvel van een vroegere kolenmijn |
Dampremy | metro | in exploitatie | ondergronds | Ja | ? | 24 mei 1983 | Het station vormt de monding van de tunnel uit Piges |
Trefilerie | metro | niet gebouwd | viaduct | Ja | - | - | Het station is niet gebouwd, de baan door het station wel. |
Providence | metro | in exploitatie | viaduct | Ja | ? | 22 augustus 1992 | |
naamloos | metro | in ruwbouw aanwezig | vrije baan | Nee | ? | - | Dit station is gebouwd onder de spoorlijn Charleroi-La Louvière. Oorspronkelijk was hier een transferium gepland, dit is nooit afgebouwd. |
De Cartier | metro | in exploitatie | ondergronds | Ja | ? | 22 augustus 1992 | In de oorspronkelijke plannen heette dit station Marchienne, naar de plaats Marchienne-au-Pont |
Moulin | metro | in exploitatie | viaduct | Ja | ? | 22 augustus 1992 | |
Morgnies | metro | in exploitatie | vrije baan | Ja | ? | 24 mei 1983 | |
Leernes | metro | in exploitatie | vrije baan | Ja | ? | 24 mei 1983 | |
Paradis | metro | in exploitatie | viaduct | Ja | ? | 24 mei 1983 | |
Fontaine | metro | in exploitatie | ondergronds | Ja | ? | 22 augustus 1992 | Tussen Fontaine en Pétria ligt een tunnel van 840m. |
Petria | metro | in exploitatie | vrije baan | Ja | ? | 25 mei 1986 | |
Coron du Berger | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Nee | ? | ? | |
Surchiste | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Nee | ? | ? | |
Route de Thuin | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Nee | ? | ? | |
Jonction | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Nee | ? | ? | |
Rue de la Station | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Nee | ? | ? | |
Anderlues | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Nee | ? | ? |
Gosselies (tram)[]
Een tram in Anderlues bij de stelplaats |
Deze lijn volgt het tracé van een dubbelsporige tramlijn, die vanaf Gosselies over het midden van de Brusselsesteenweg tot aan station Piges loopt. Deze lijn werd enkel gebruikt voor het transport van de trams vanaf het depot te Jumet naar het geëxploiteerde metronet. Over deze lijn vond lange tijd geen reizigersvervoer meer plaats. Op het moment is men bezig, om de hele lijn uit te breken en opnieuw aan te leggen in eigen bedding. In de toekomst zal lijn M3 rijden tot in Gosselies, langsheen het oorspronkelijk geplande tracé. De werkzaamheden zijn gestart op 16 maart 2009.
Haltes:
Naam | Type | Staat | Locatie | Oorspronkelijk gepland | Bouwdatum | Openingsdatum | Opmerkingen |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Aansluiting op Centrale Ring voorbij station Piges | |||||||
Sacré Madame | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | |
La Planche | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | |
Deschassis | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | |
Marie Curie | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | |
Saint Antoine | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | |
Puissant | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | |
Chaussée de Gilly | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | |
Rue Bertaux | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | |
Depot Jumet | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | Hier bevindt zich een stelplaats. Er is geen halte, wel aansluitsporen in beide richtingen. |
Madeleine | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | Groot overdekt station. |
Carrosse | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | |
Léopold | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | Alleen in noordelijke (uitwaartse) richting. |
Calvaire | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | Alleen in noordelijke (uitwaartse) richting. |
Bruyerre | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | Alleen in noordelijke (uitwaartse) richting. |
Rue du Chemin de Fer | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | Alleen in zuidelijke (inwaartse) richting. |
Emailleries | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | Alleen in zuidelijke (inwaartse) richting. |
City Nord | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | Alleen in zuidelijke (inwaartse) richting. |
Chaussée de Fleurus | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | Alleen in zuidelijke (inwaartse) richting. |
Gosselies | tram | in exploitatie | rijweg/vrije baan | Ja | ? | 22 juni 2013 | Plaats van de oude buurtspoorweg stelplaats. Het oude stationsgebouw is gerestaureerd. Er zijn meerdere kopsporen en een keerboog tussen het spoor in de zuidelijke en het spoor in de noordelijke richting waardoor diensttrams niet hoeven te keren. |
Gilly[]
De halte Soleilmont |
Lengte: 4 km – Stations: 5
Deze lijn is geheel gebouwd, maar liep tot 2012 alleen maar vanaf Waterloo (waar de lijn aftakt van de Centrale Ring) tot Gilly. Sinds 2012 is ook het stuk tussen Gilly en Soleilmont in gebruik genomen, dat tot die tijd alleen in ruwbouw aanwezig was. Het eindpunt Soleilmont was oorspronkelijk niet gepland. Hier bevindt zich nu een transferium. lijn M4 maakt gebruik van dit traject.
Stations:
Naam | Type | Staat | Locatie | Oorspronkelijk gepland | Bouwdatum | Openingsdatum | Opmerkingen |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Aansluiting op de Centrale Ring in station Waterloo | |||||||
Samaritaine | metro | in exploitatie | ondergronds | Ja | ? | 28 augustus 1992 | |
Gazomètre | metro | in exploitatie | ondergronds | Ja | ? | 28 augustus 1992 | |
Gilly | metro | in exploitatie | ondergronds | Ja | ? | 28 augustus 1992 | Na station Gilly overgaand in viaduct. |
Marabout | metro | in exploitatie | vrije baan | Ja | ? | 27 februari 2012 | |
Salt-Culpart | metro | in exploitatie | vrije baan | Ja1 | ? | 27 februari 2012 | |
Soleilmont | metro | in exploitatie | vrije baan | Nee1 | ? | 27 februari 2012 | Is als een keerlus uitgevoerd. |
1Op de oorspronkelijke plannen stonden twee stations na Gilly: Marabout en Soleilmont. De STIC en de NMVB hadden echter ruzie over de naam van Station Soleilmont, de NMVB noemde dit station Sart-Culpart. Het oorspronkelijk geplande station Soleilmont heet nu inderdaad Sart-Culpart. Een nieuw station Soleilmont is als eindpunt gebouwd. Beide namen (Soleilmont en Sart-Culpart) zijn dus uiteindelijk gebruikt voor twee verschillende stations.
Châtelet[]
Lengte: 6,8 km – Stations: 8
Deze lijn, ook wel Chatelineau of Centenaire genoemd, is grotendeels in ruwbouw aanwezig, maar nooit in exploitatie genomen. Vanaf de aftakking (tussen Waterloo en Samaritaine van de lijn naar Gilly) zijn sporen aanwezig tot voorbij station Centenaire (sinds ca 1985 afgewerkt), en is de lijn klaar voor onmiddellijke exploitatie (na eerst hersteld en ontgroend te zijn). Verder is de lijn tot voorbij station Corbeau in ruwbouw aanwezig.
Stations:
Geplande Infrastructuur[]
Couillet[]
Lengte: 4,3 km – Stations: 5
Met de aanleg van deze lijn is nooit begonnen.
Stations:
Mont sur Marchienne[]
Lengte: 3,2 km – Stations: 5
Met de aanleg van deze lijn is nooit begonnen.
Stations:
Roux en Courcelles[]
Lengte: 7,5 km – Stations: 9
Met de aanleg van deze lijn is nooit begonnen.
Stations:
Lodelinsart en Gosselies[]
Lengte: 8,7 km – Stations: 12
Met de aanleg van deze lijn is nooit begonnen, hoewel vanaf station Waterloo wel zo'n 50 meter spoor aanwezig is, in gebruik om eventueel gestrande metrostellen te stallen.
Stations:
Ransart[]
Lengte: 4,6 km – Stations: 6
Met de aanleg van deze lijn is nooit begonnen.
Stations:
Rollend materieel[]
Materieel voor reizigersvervoer[]
Métro Léger de Charleroi gebruikt de trams van het type Light Rail Véhicule, gebouwd door de toenmalige Belgische tramfabrikant BN. De trams van Charleroi (reeks 6100) waren oorspronkelijk quasi identiek aan die van de Kustlijn (reeks 6000), behalve het feit dat de Kusttrams eenrichtingtrams zijn, in tegenstelling tot de trams van Charleroi die tweerichtingstrams zijn. Ook zijn ondertussen aan de kust de trams verbouwd: ze hebben een tussenrijtuig met lage vloer, en bumpers gekregen.
Lijn 54 bij station Sud |
Interieur van de trams |
De trams voor Métro Léger de Charleroi werden door La Brugeoise et Nivelles vanaf 1981 geleverd. Niet alle trams werden rechtstreeks geleverd, sommige hadden eerst aan de Kust gereden vooraleer ze naar Charleroi kwamen. Momenteel zijn er nog 2 trams van de reeks 6100 aan de kust: de 6102 die dienst doet als depannage- en sleeptram, en de 6131, die als wisselbank dienst doet en dus volledig ontmanteld is.
In 2006 waren er 41 rijvaardige trams voor reizigersexploitatie. De trams welke in de nieuwe TEC kleuren werden geschilderd werden vernummerd in de 7400 reeks. De laatste trams in de oude oranje kleur (onder andere de 6103 en de 6126) zijn in 2012 uitgevoerd in het wit met grote nummers 1, 2, 3 en 4 om reclame te maken voor de nieuwe lijnnummers, die toen zijn ingevoerd. Deze hebben nu ook een nieuw nummer in de 7400 reeks en een digitale display.
In tegenstelling tot de kustlijn kunnen de trams wel gekoppeld rijden en zijn de perrons lang genoeg. Deze mogelijkheid wordt nog niet gebruikt, maar er worden wel testen uitgevoerd.
De 6103 heeft op 8 april 1981 aan de kust een zwaar ongeval gehad in dichte mist. Tijdens een demonstratierit voor potentiële kopers uit het Midden-Oosten, worden zowel voertuig 6102 als 6103 ingezet. Die dag hangt er echter dichte mist, en de 6102 botste met hoge snelheid op de stilstaande 6103. Als herstelling wordt de voorkast van de 6102 vervangen door de onbeschadigde voorkast van de 6103. Na dit ongeval is het voertuig ook niet naar Charleroi gebracht, maar definitief gestald in Oostende.
Uitbreiding van het net 2008 - 2013[]
Vanaf 2008 heeft men een groot deel van de Métro Léger afgebouwd of in gebruik genomen. Men heeft gebouwd aan de volgende lijnen:
Centrale Ring[]
De nieuwe sporen langs de rivier de Samber. Het auto en busverkeer kruist de tramsporen door een tunnel |
Tram rijdt over de Samber over de verbrede "Pont de la Résistance" |
De Centrale Ring tussen stations Parc en Sud is inmiddels voltooid als tramlijn. Het oorspronkelijke tracé met tunnel en viaduct werd verlaten. De metrotunnel zal door het natuurlijke verval van de weg ter hoogte van de Rue de Montigny bovengronds komen en dan als tramlijn over de Pont Neuf de Samber kruisen en dan langs de rivier tot het station Sud rijden. Ook zal er een nieuw busstation gebouwd worden. Een nieuwe tramhalte, Tirou, werd gebouwd.
Kosten van bouw, inclusief busstation: 20,5 miljoen euro. Dit deel is geopend op 27 februari 2012.
Soleilmont[]
De lijn naar Soleilmont was tot 2012 alleen in gebruik tot station Gilly en inmiddels zijn de lange tijd in ruwbouw aanwezige stations Marabout en Sart-Culpart afgebouwd. Een nieuw eindstation Soleilmont werd gebouwd als eindpunt en transferium.
Kosten van bouw, inclusief transferium: 16 miljoen euro. Dit deel is geopend op 27 februari 2012.
Gosselies[]
De bestaande lijn M3 naar Gosselies over de Brusselsesteenweg is weer in exploitatie genomen. De weg werd eerst heringericht om de trams grotendeels een vrije baan in het midden te geven en de trams krijgen op elke kruising voorrang. Ook werd er een transferium gebouwd. Het ziekenhuis Marie Curie in Lodelinsart is in aanbouw, dit zal een belangrijke vervoersstroom opbrengen. Na het station Piges werden 18 nieuwe tramhaltes gebouwd. In Gosselies heeft de tram per richting een eigen route met drie haltes in de noordelijke richting (oude tramroute) en vier haltes in de zuidelijke richting (oude spoorlijn). Het eindpunt is gelegen bij de oude stelplaats en gerestaureerd stationsgebouw van de buurtspoorwegen in Gosselies. Het busnet werd gereorganiseerd en veel buslijnen bieden aansluiting op de nieuwe tramlijn.
Kosten van (re)activatie en ombouw: 40 miljoen euro. Dit deel is geopend op 21 juni 2013.
Tramlijnen[]
M1 Sud ↔ Anderlues
M2 Sud ↔ Petria
M3 Sud ↔ Gosselies
M4 Soleilmont ↔ Sud
Netkaart en sporenplan[]
Materieel[]
Charleroi | |
Voormalige tramlijnen: 30 · 31 · 41 · 54 · 55 · 63 · 65 · 66 · 80 · 82 · 88 · 89 · 90 · 91 · 92 Eindpunten: Anderlues · Gosselies · Petria · Sud · Soleilmont Overige locaties: B Binche · Braquegnies · Bruyerre C Calvaire · Carnières · Carrosse · Chapelle-lez-Herlaimont · Chassée de Fleures · City Nord · Coron du Berger · Courcelles D De Cartier · Deschassis E Emailleries F Fontaine · Forchies G Gohyssart H Houdeng-Aimeries J Janson · Jonction L La Planche · Leernes M Madeleine · Marabout · Marie Curie · Morgnies · Moulin O Ouest P Paradis · Piges · Providence R Route de Thuin · Rue du Chemin de Fer · Rue de la Station S Samaritaine · Salt-Culpart · St-Vaast · Surchiste T Tirou · Trazegnies V Villette |